Stress tijdens je zwangerschap

Hoe gaat het? Druk, druk, druk. Een beetje stress hoort erbij toch? Zeker, want als we geen stress hadden dan zouden we niet overleven. Maar wanneer is stress zorgelijk? Het hoe beïnvloed stress je baby als je zwanger bent? Om antwoord te krijgen op deze vragen is het belangrijk te begrijpen wat stress is.

Wat is stress?

Stress is een acuut of chronisch gevoel van machteloos zijn en gespannen zijn omdat je geen grip meer hebt op de situatie. Stress ontstaat vaak door externe factoren ook wel stressoren genoemd. Zoals ingrijpende levensgebeurtenissen (overlijden, ontslag, schulden, verhuizen, trouwen). Door chronische dagelijkse ergernis of gevoel van controle verlies (conflicten op je werk, in je gezin, vertraging bij het reizen, teveel werktaken).

Het kan ook zijn dat je angsten en zorgen hebt over je zwangerschap de geboorte zoals: de gezondheid van je baby, je veranderende relatie en pijn en controle verlies bij de bevalling. Deze angsten komen ook voor bij vrouwen die normaal weinig angstig zijn (Huizink e.a. 2004).

Zowel stress als angst tijdens de zwangerschap kunnen ervoor zorgen dat je lichamelijke stress systeem geactiveerd wordt en dat heeft invloed op de ontwikkeling van je baby. Je zenuwstelstel reageert automatisch en snel op een stressvolle situatie, met bijvoorbeeld een verhoogde hartslag, ademheling en bloeddruk. Dit zorgt voor meer cortisol bij de baby, wat de ontwikkeling kan beïnvloeden.

Baby’s voelen de emoties van hun moeder. Dus als jij je blij voelt, voelt de baby zich blij, voel jij je verdrietig, voelt de baby zich verdrietig. Een baby die tijdens de zwangerschap al veel stress voelt bereid zich onbewust voor op een leven vol gevaar en zal na geboorte vaker onrustiger zijn.

Wanneer is stress zorgelijk?

Stress komt dus in allerlei vormen en maten. Kortdurende stress (korter dan 20 minuten) is meestal geen probleem. Maar langdurige stress op dagelijkse basis is zorgelijk. Maar wanneer is het teveel? Dat verschilt per persoon. Wat voor de een stress oplevert, hoort voor de ander bij het leven. Maar voor de meeste mensen leveren verhuizingen, relatieproblemen, overlijden en ziekten van naasten en geldproblemen stress op. 

Stress kun je herkennen aan de meest voorkomende symptomen: 

• versnelde hartslag en/of ademhaling
• veranderde/weinig eetlust
• vermoeidheid
• duizelingen
• hoofdpijn

Maar je kan veel meer symptomen ervaren. Zo kan stress zorgen voor lichamelijke, emotionele maar ook cognitieve symptomen. 

Gevolgen van stress tijdens zwangerschap

Er zijn verschillende onderzoeken die laten zien welke effecten stress heeft tijdens een zwangerschap.

• Nachtdiensten en lange werkdagen hebben mogelijk een verhoogde kans op een miskraam (Whelan e.a., 2007).
• Zwangerschapsvergiftiging (pre eclampsie) kan ook ontstaan door hoge werkstress of angst in de eerste fase van de zwangerschap (Landbergis & Hatch, 1996).
• Vrouwen die tijdens de zwangerschap een naaste verliezen (bijvoorbeeld een kind, een ouder, broer/zus) kregen kinderen met een lager geboortegewicht, kinderen werden vroeger geboren en hadden een lagere apgar score (ademhaling, spierspanning, reflexen, huidskleur, hartslag) (Li e.a. 2011).
• Baby’s die tijdens de zwangerschap werden blootgesteld aan stress of angst hadden meer regulatieproblemen. Ze kwamen onvoldoende tot rust wat gevolg had voor eten, slapen en zindelijk worden en huilen (Van den Bergh e.a., 2005).
• Vanaf de kleuterleeftijd tot de pubertijd wordt vooral meer impulsief en hyperactief gedrag gezien bij babys waarvan de moeder in een stressvolle situatie zwanger was (Van den Bergh e.a., 2005).

Stress of angst in de zwangerschap kan dus invloed hebben op de ontwikkeling en gezondheid van je baby ook op latere leeftijd. Het stressnetwerk in het kinderbrein ontwikkelt zich voor een belangrijk deel in de eerste 2 jaar van het leven, maar ook daarvoor al tijdens de zwangerschap. Dit maakt baby’s en jonge kinderen extra kwetsbaar. Kinderhersenen ontwikkelen zich in relatie tot hun omgeving. Als in de eerste periode van je leven veilig en geborgen voelt dan groeit je op met het idee dat mensen te vertrouwen zijn en kun je je ontspannen. Dit zal ertoe leiden dat je meestal optimistisch bent. Als het tegenovergestelde gebeurt, je stress ervaart en er geen weinig liefde is, dan zal dit de associatie zijn met de wereld die je opbouwt. Je blijft altijd alert op mogelijk gevaar, waardoor je continue aanstaat. Hiermee activeer je je brein en zenuwstelsel waardoor je niet goed kunt herstellen. Een gebrekkig herstel betekent ontstekingen en een overactief stresssysteem, waardoor ziektes en disbalans kan ontstaan.

In reactie op stress ontwikkelt het kinderbrein patronen die helpen te overleven, maar die tegelijkertijd cognitieve en sociaal- emotionele ontwikkeling ernstig kunnen remmen. Baby’s zijn vaak sneller overprikkeld en hebben moeite met slapen en huilen daardoor meer. Oudere kinderen zijn onrustig, alert en kunnen zich moeilijk concentreren.

Manieren om stress te verminderen

Het kan zijn dat je van het lezen van deze blog in de stress schiet, als je leest wat voor effect het kan hebben op je kindje. Maar nogmaals: kortdurende stress is helemaal niet erg, dat maakt je kindje veerkrachtig. Als je nu beseft dat je langere tijd chronische stress hebt dan heeft je druk maken over het verleden geen zin. Dat is geweest, richt je op de toekomst. Kijk wat bij jou die chronische stress veroorzaakt. Kun je hier iets in veranderen? Anderen om hulp vragen, het bespreekbaar maken? 

Kijk vervolgens wat jou ontspanning geeft. En dat is misschien niet makkelijk, kies daarom wat bij jou past, wat jou blij maakt. 

Zoals:

- Bewegen

- De natuur in

- In bad gaan/warmte 

- Iets waarin je je creativiteit kwijt kan

- Yoga

- Meditatie

- Ademhalingsoefeningen (kalmeert je zenuwstelsel)

Als je angstig bent of op ziet tegen de bevalling, bereid je dan voor met een zwangerschapscursus. Want kennis geeft rust en veel cursussen focussen ook op ontspanning. 

Je wilt langdurige stress als het even kan zoveel mogelijk vermijden, maar soms is dat onmogelijk bijvoorbeeld bij een overlijden. Dan is het van belang om de omgeving van je kind na de geboorte veilig en vertrouwd te maken omdat een veilige hechting aan ouders ervoor kan zorgen dat kinderen weerbaarder worden en minder snel gedrags-of emotionele problemen ontwikkelen. Een veilige en warme omgeving na de geboorte kan stress tijdens de zwangerschap compenseren.

Op zoek naar een complete en praktische zwangerschapscursus met aandacht voor ontspanningstechnieken en voorbereiding op verschillende scenario’s?

Dan ben je bij mij aan het juiste adres voor privé cursus, groepscursus, online en live in Zeist, Amersfoort, Utrecht en Hilversum. Neem contact op voor meer informatie of neem een kijkje op mijn website!

Literatuur

Van den Bergh, B.R., Mulder, E.J., Mennes, M., & Glover, V. (2005). Antenatal meternal anxiety and stress and the neurobehavioural development of the fetus and child, links and possible mechanisms: A review. Neuroscience and Biobehavioral Review, 29, 237-258.

Huizink, A.C., Mulder, E.J., Robles de Medina, P.G., Visser, G.H. &Buitelaar, J.K. (2004). Is pregnancy a distrinctive syndrome? Early Human Development, 79, 81-91

Li,J, Olsen J., Vestergaard, M., Obel C., Cnattingus, S., Gissler M., e.a. (2011). Cohort profile. The Nordic Perinatal Bereavement Cohort. International Journal of Epidemiology, 40,  1161-1167.

Landbergis, P.A., & Hatch, M.C. (1996). Psychococial work stress and pregnancy-induced hypertensic. Epidemiology, 7, 346-351.

Whelan, E.A., Lawson, C.C., Grajewski, B., Hibert, E.N., Spiegelman, D., & Rich-Edwards, J.W. (2007). Work schedule during pregnancy and spontaneous abortion. Epidemilogy, 18, 350-355.